Nauka Przyroda Technologie

2008 tom 2 zeszyt 4 #46

Janusz Janecki

Możliwości kształtowania układów naturalnych i półnaturalnych w krajobrazie otwartym

Streszczenie. Wiadomo z analiz psychologiczno-estetycznych, że pionowe elementy przestrzenne są agresywniejsze od poziomych. Można więc wysnuć wniosek, że nasze pozytywne oddziaływanie w określonym krajobrazie będzie polegało na projektowaniu odpowiedniego zagęszczenia wymienionych elementów przyrodniczych w krajobrazie rolniczym. Wiadomo, że owo projektowanie będzie ograniczone – do pasm rozgraniczających pola uprawne i łąki, do niewielkich powierzchni typu śródpolna dolinka lub źródlisko, a zwłaszcza do szachownicy miedz. Tak więc niezwykle subtelne działania, ograniczone często do operowania pojedynczymi drzewami, zapewnią powodzenie przedsięwzięcia, nadając określonym krajobrazom całkowicie nowy wyraz – zmiękczenia geometrycznej przestrzeni. Inaczej będziemy musieli postępować wobec terenów miejscami zadrzewionych (prawie leśnych), stanowiących istotne fragmenty przedmiotowego krajobrazu. Warto jest wtedy czerpać inspiracje ze zbiorowisk, takich jak łęgi i olsy, z punktu widzenia architektury krajobrazu prawie nieużytecznych, a przecież pięknych i bardziej przemawiających do wyobraźni od grądów. Spośród znanych nam zespołów łęgowych niektóre wyróżniają się wyjątkową urodą. Jednym z nich jest fizjonomicznie podobny grądom – łęg wierzbowo- -topolowy, znany z dolin wielkich rzek, najbardziej zróżnicowany gatunkowo, z drzewami obrośniętymi często szerokimi „słupami” zielonego chmielu. Takie łęgi zachowały się u nas szczątkowo, stanowiąc nieraz postacie jakby specjalnie komponowanego ogrodu. W odniesieniu do olsów na pewno w pierwszej kolejności będzie nam zależało na odtworzeniu tego tajemniczego i uroczystego nastroju, jaki tworzą ich malutkie wyspy, na których rosną. Wyspy te powinna łączyć (jak w naturze) przedziwnie bezładna sieć oślizłych, wąskich olchowych pni – kładek, będących w różnym stanie zmurszenia, co się zwykle uzewnętrznia mniejszą lub większą obfitością porastających je mchów, porostów i paprociowych grzyw. Tak więc na pewno istnieją możliwości kształtowania podobnych układów krajobrazowych, włączania w projektowanie nowych lub rozwinięcie w ten sposób istniejących założeń ogrodowych.

Słowa kluczowe: fizjonomia krajobrazu, krajobraz naturalny, krajobraz antropogeniczny, regle, grąd, bór, dąbrowa, buczyna, łęg, ols, łąka

Pełen tekst dostępny w języku polskim w formacie Adobe Acrobat:
https://www.npt.up-poznan.net/pub/art_2_46.pdf

Abstract in English:
https://www.npt.up-poznan.net/volume2/issue4/abstract-46.html

Adres do korespondencji:
Janusz Janecki
Janusz Janecki,
Katedra Kształtowania Krajobrazu,
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II,
ul. Konstantynów 1 H,
20-950 Lublin,
e-mail:

Zaakceptowano do druku: 6.10.2008